Korzystny wpływ układania puzzli na rozwój dziecka

Czy puzzle można nazwać zabawką edukacyjną? Czy układanie puzzli daje dzieciom coś więcej niż zajęcie i zabicie czasu? Może satysfakcję? Radość? Rozrywkę? Czy czas poświęcony na układanie jest czasem wartościowym?

Ten artykuł postara się rozwiać wszystkie te wątpliwości i wskazać wszystkie zalety układania puzzli przez dzieci.

Puzzle dla dzieci są raczej proste. Wszystko, co trzeba zrobić, to poskładać kawałki w całość. Jednak mimo pozornej prostoty te kilku- a czasami wieloelementowe układanki są fantastycznym narzędziem edukacyjnym, które uczy najmłodszych wielu podstawowych umiejętności potrzebnych w dorosłym życiu.

Puzzle mają wiele zalet. Nie tylko są miłą rozrywką, ale również pomagają naszym dzieciom rozwijać się. Jest to ulubiona zabawka zarówno nauczycieli, jak i rodziców. Układanie puzzli uczy przede wszystkim koncentracji oraz skupienia się na jednej rzeczy. Puzzle uczą również logicznego myślenia i wpływają bardzo korzystnie na pamięć wzrokową. Mają one też bardzo korzystny wpływ na rozwój motoryki małej, czyli sprawności dłoni i palców, co jest bardzo ważne u małych dzieci.

Poniżej opisaliśmy 12 zalet tej zabawki edukacyjnej, które poprawiają rozwój dziecka, wraz z kilkoma praktycznymi wskazówkami.

Koncentracja

Dziecko jest w stanie skupić uwagę zaledwie na kilka minut. Jednak skupienie można trenować, a puzzle są doskonałym narzędziem do budowania „mięśni koncentracji” u dzieci. Jest to sposób, który sprawia dzieciom przyjemność i tak, jak jest najlepiej w tym wieku, uczy przez zabawę.

Praca nad łamigłówką od początku aż do jej ukończenia daje dzieciom możliwość nieprzerwanej pracy nad jednym zadaniem.

Eksperci ds. rozwoju dzieci twierdzą, że średnio 4- lub 5-letnie dziecko zwykle jest w stanie skoncentrować się na zadaniu tyle minut ile wynosi jego wiek pomnożony przez dwa do pięciu razy. Oznacza to, że 3-latek może być w stanie skoncentrować się na zadaniu przez 6 do 15 minut, podczas gdy 4-latek od 8 do 20 minut. Czas skupienia jest elastyczny i zależy od pory dnia i poziomu zmęczenia dziecka.

Aby dzięki puzzlom najlepiej wspomagać koncentrację u dzieci, należy wybrać takie, które są odpowiednie do wieku. Jeśli są zbyt trudne, dzieci zaczną się niecierpliwić i się poddadzą. Jednak łamigłówki, które są zbyt łatwe, nie będą stanowić wystarczającego wyzwania, aby zwiększyć skupienie i cierpliwość dziecka.

Dla rocznego dziecka najodpowiedniejsze są układanki składające się z kilku elementów (od 2 do 5 elementów). Jest to zabawa „złącz i rozłącz”. Dla 3-latka można już wypróbować układankę z 16 do 20 puzzli z dużymi elementami. Starsze dzieci poradzą sobie z jeszcze trudniejszymi zagadkami. Oczywiście są to tylko ogólne wytyczne, a nie ustalone zasady.

Na przykład możesz dać 50-elementową układankę dziecku, które ma zaledwie 3 lata. Ale to prawdopodobnie będzie wymagało pomocy osoby dorosłej, aby uniknąć frustracji malucha.

Wyobraźnia przestrzenna

Wyobraźnia przestrzenna to nic innego jak podstawa orientacji w przestrzeni. To ona pozwala nam rozumieć relacje, jakie zachodzą pomiędzy różnymi elementami czy obiektami. Wyobraźnia przestrzenna umożliwia składanie wielu elementów w całość oraz przewidywanie efektu końcowego. Układanie puzzli to doskonałe ćwiczenie, które pozwala zastosować w praktyce ten atut. Szczególnie cenne pod tym względem są układanki 3D.

Dzieci uczą się rozpoznawać, które elementy będą do siebie pasować, analizując ich kształty i kolory. Puzzle angażują dziecko zarówno umysłowo, jak i fizycznie. Najpierw musi ono sobie wyobrazić, a potem dopasować kawałek puzzla do całości. Ponadto dziecko otrzymuje natychmiastowe potwierdzenie, czy przewidywanie było prawidłowe, czy też nie (element pasuje albo nie pasuje). Powoli uczą się analizować w swoich głowach to, czy element będzie pasował, a nie dopasowywują metodą prób i błędów. A jeśli do tego rodzice dadzą wskazówki używając tzw. fachowych słów „u góry”, „na dole”, „pod’, „nad”, „obok” itd. to już w ogóle mamy świetną sytuację.

Koordynacja ręka-oko

Małe dzieci muszą rozwijać tę umiejętność, dając swoim oczom i dłoniom dużo praktyki we wspólnej pracy. Zaczyna się to już od momentu, w którym niemowlę macha rękami nad głową i uczy się wkładać je do ust.

Puzzle są wyjątkowo skuteczne w rozwijaniu u małych dziecikoordynacji wzrokowo-ruchowej. Aby rozwiązać zagadkę, dziecko musi uważnie przesuwać elementy na ich właściwe miejsca. Maluch przed ułożeniem puzzla widzi swoimi oczami miejsce, w które element ma trafić. Następnie musi zmusić ręce do przesunięcia puzzla dokładnie w to miejsce.

Poprawna koordynacja wzrokowo-ruchowa jest niezbędna na przykład do dobrego pisania.

Dlatego upewnij się, że zapewniasz dziecku odpowiednią ilość praktyki i postaraj się za bardzo w nią nie ingerować. Zamiast prowadzić rękę dziecka, zaoferuj kilka pomocnych instrukcji, takich jak „Przesuń trochę puzzel” lub „Poruszaj puzzel, aż będzie pasował”.

Rozpoznawanie kształtu

Niektóre proste łamigłówki uczą kształtów geometrycznych lub konturów pojazdów, zwierząt czy ludzi. Przy innych puzzlach dziecko może się też nauczyć rozpoznawać dopełnienia kształtów, czyli znajdowania miejsca o identycznym kształcie, jak wystający fragment puzzla.

Bardziej złożone układanki wymagają również, aby Twoje dziecko rozpoznawało kształty, by poprawnie dopasowywać do siebie elementy. Na przykład dzieci uczą się, że elementy brzegowe mają prostą linię i nie pasują one do środka układanki tylko zostają na zewnątrz.

Dlaczego to jest ważne?

Ponieważ pomaga dzieciom uczyć się liter i cyfr. Zanim Twoje dziecko będzie w stanie rozpoznać literę „A”, musi umieć ogólnie rozpoznawać kształty.

Wiedza tematyczna

Puzzle to świetny sposób na rozbudzenie ciekawości poznawczej. Dzieci z natury są ciekawe świata. Puzzle i układanki podsycają to zainteresowanie, ale w specyficzny sposób. To łagodny wstęp do bardziej formalnego uczenia się. Teraz dziecko sięga po układankę i cieszy się, że udało mu się dobrze dopasować jej elementy. W przyszłości podobną radość może odczuwać, gdy dobrze rozwiąże zadanie z matematyki.

Już pierwsze puzzle były pomocą dydaktyczną. Autor pierwszych puzzli na świecie użył drewnianej płyty pociętej na elementy w kształcie państw Europy.

Ćwiczenie zdolności manualnych (motoryka mała)

Małe dzieci od urodzenia rozwijają swoje umiejętności motoryczne. Niemowlę najpierw chwyta przedmioty całą dłonią, potem palcami i wyprostowanym kciukiem, z czasem uczy się chwytu pęsetowego. Potrzeba czasu, aby dzieci wykształciły płynne, delikatne ruchy. W szczególności mięśnie małych dłoni wymagają dużo praktyki trzymania i poruszania małych przedmiotów. Tak właśnie dzieje się, gdy dziecko bawi się puzzlami.

Chwytanie kawałków układanki i manipulowanie nimi, by dopasować je do większej całości, wspaniale rozwija sprawność rączek. Dzięki takim zabawom w mózgu dziecka rozwijają się obszary odpowiedzialne za przetwarzanie bodźców dotykowych i sterowanie ruchem palców.

Rozwijając u dziecka małą motorykę, czyli umiejętności precyzyjnego operowania dłońmi, przygotowujemy rączki do pisania i innych precyzyjnych czynności. To wszystko umiejętności, które zapewniają dziecku pewniejsze podejmowanie się codziennych czynności. Dzięki temu puzzle to sposób na zagwarantowanie dziecku lepszego startu w przyszłość.

Kuszące może być wkroczenie i pomoc dziecku w zadaniach wymagających zdolności motorycznych. Ale najlepiej pozwolić im ćwiczyć samodzielnie, chyba że szukają pomocy.

Dlatego powstrzymaj się od prowadzenia ręki malucha podczas układania puzzli.

Umiejętność rozwiązywania problemów

Problemem, z jakim mierzy się dziecko, jest stworzenie obrazka z rozsypanych fragmentów. Wszystkie elementy są pomieszane, a muszą być uporządkowane i złożone. Stwarza to szansę na nauczenie się umiejętności rozwiązywania problemów. Dziecko samo wybiera strategię. Może próbować połączyć losowe elementy. Może szukać podobnych kolorów lub pasujących do siebie kształtów. Każda próba czegoś uczy, bo czasami zauważy sposób na ułatwienie sobie zadania, a czasem zaobserwuje, co nie zadziałało i czego nie warto powtarzać.

Z pomocą dorosłych dziecko może zacząć stosować różne strategie sortowania (wybieranie elementów w jednym kolorze, odwracanie puzzli tak, by wszystkie obrazki na elementach były widoczne lub układanie w pierwszej kolejności elementów ramki), które uczą dzieci dzielenia dużego zadania na mniejsze. To bardzo ważna umiejętność rozwiązywania problemów dla przyszłych uczniów.

Spostrzegawczość

Umysł zaczyna bardziej pracować, a oczy skupiają się na obserwacji.

Po rozwiązaniu puzzli dzieci zazwyczaj są zainteresowane poznaniem złożonego obrazu. Rozmawiają więc z rodzicami i zadają pytania o rzeczy, które widzą w układance, takie jak różne zwierzęta i rośliny. To pomaga im uczyć się nowych słów i rozwijać mowę.

Jako rodzic możesz również przejąć inicjatywę, grając z dzieckiem w gry, takie jak:

po ukończeniu układanki poproś malucha, aby wskazał przedmioty w różnych kolorach lub zidentyfikował różne przedmioty, a następnie o nich porozmawiał.

Gdy układanka jest w pełni złożona, poproś dziecko, aby określiło ilość lub rodzaj wybranego przedmiotu na obrazku. Na przykład możesz zapytać „ile drzew widzisz?” lub „jakie rodzaje roślin są na puzzlach?”

Dedykowane puzzle do treningu spostrzegawczości:

Pamięć

Puzzle pobudzają umysł dziecka do aktywności i działania. Układanki świetnie sprawdzają się jako ćwiczenie szarych komórek. Jest to szczególnie korzystne dla pamięci krótkotrwałej.

Jak to działa? W trakcie układania puzzli dziecko widzi różne kształty i kolory. Kiedy trafi na element z fragmentem w kolorze, który przypomina kolor, który już widziało, szybko odnajduje drugi kawałek i łączy je razem.

Wiele takich doświadczeń może realnie zwiększyć szybkość połączeń w mózgu, czyniąc go bardziej wydajnym.

Ponieważ dzieci często układają tę samą łamigłówkę w kółko, mogą również przypomnieć sobie, które elementy pasują do siebie. To kolejny sposób, w jaki poprawiają swoją pamięć.

Poczucie własnej wartości

Ten ostateczny moment, gdy puzzle są już ułożone i zostanie umieszczony ostatni element, jest tym, co jest najbardziej satysfakcjonujące w układaniu puzzli. Wszystkie elementy są idealnie ułożone i tworzą piękny obraz. To, co było bałaganem i chaosem, jest teraz uporządkowane i poukładane.

Puzzle wzmacniają wiarę w siebie i swoje możliwości. Rozwiązując łamigłówkę, dziecko dodaje to do swojej listy osiągnięć, co buduje jego poczucie własnej wartości.

Gdy dziecku uda się ułożyć dany zestaw i usłyszy ono słowa uznania ze strony rodziców — będzie z siebie dumne. Maluch poczuje, że potrafi wiele i zmotywuje go to do układania coraz trudniejszych obrazków.

Dla dzieci puzzle oferują również rzadką szansę na samodzielne wykonanie zadania. Małe dzieci potrzebują pomocy w prawie wszystkim, od pójścia do łazienki po czytanie książek i szykowanie przekąsek. Ale aby ułożyć puzzle odpowiednie do wieku zazwyczaj nie potrzebują wsparcia ze strony dorosłych.

Puzzle same weryfikują poprawność układania. Albo kawałki pasują, albo nie. Dzięki temu dzieci mogą cieszyć się samodzielną pracą nad łamigłówkami. Ta niezależność poprawia poczucie własnej wartości.

Wyciszenie oraz skupienie 

Dzieci potrzebują różnorodnych zabaw, dopasowanych do pory dnia, sytuacji oraz poziomu energii. Jest czas na zabawy ruchowe, rozwijające sprawność fizyczną. Są również zabawy plastyczne, rozbudzające kreatywność. I powinien znaleźć się czas na zabawy na wyciszenie, gdy zbliża się pora snu lub w przedszkolu dzień minął intensywnie i trzeba wypocząć i wyciszyć się. Puzzle i układanki wspaniale pomagają wyregulować poziom pobudzenia, relaksują, wyciszają, a przy tym stymulują uwagę.

Już nie w biegu, nie w szalonym pędzie jak na placu zabaw, dziecko koncentruje się na zadaniu, spokojnie rozważa następny ruch i planuje działanie.

Umiejętności społeczne

Układanie puzzli z kimś innym wymaga współpracy i komunikacji.

Podczas układania puzzli maluchy mają okazję ćwiczyć swoje umiejętności społeczne. Od rozwiązywania sporu po proszenie o pomoc w znalezieniu kawałka, dzieci uczą się ważnych lekcji, pracując ze sobą.

Wyobraź sobie taką sytuację. Dwoje dzieci układa razem puzzle. Nagle oboje sięgają po ten sam kawałek. „Hej, to moje!” - mówi ze złością jedno z dzieci, chwytając kawałek. Drugi też tego nie odpuści.

Może to brzmieć jak negatywna interakcja, ale jest to także okazja do nauki.

Kiedy układasz puzzle ze swoim dzieckiem, możesz modelować umiejętności społeczne. Na przykład możesz użyć słów grzecznościowych i uprzejmego języka, aby poprosić o kawałek lub zaproponować strategię. Zanim się zorientujesz, Twoje dziecko wypróbuje te praktyki podczas pracy z innymi.

Podsumowanie korzyści płynących z układania puzzli

Zalety z układania puzzli dla rozwoju dzieci są liczne. Od drobnej motoryki, przez rozwiązywanie problemów, po samoocenę. Ta zabawka edukacyjna jest również ważna i przydatna w nauce umiejętności poznawczych, fizycznych i emocjonalnych, które będą wspierać je w późniejszym życiu, gdy dorosną.

Warto wspomnieć, że ta zabawka stanowi dla rodziców doskonałą okazję do pozytywnej interakcji z dziećmi. Z układanką na podłodze będziesz się uśmiechać, śmiać i cieszyć się wspólnym wykonywaniem zadania. Do tego dochodzi fakt, że za puzzle nie trzeba dużo płacić dzięki ich przystępnym cenom.

Chcesz ostatnią radę, która pozwoli Twojemu dziecku nauczyć się jak najwięcej z łamigłówek i stale rozwijać umiejętności wymienione w tym artykule?

W razie potrzeby zwiększaj poziom trudności łamigłówek, które przynosisz do domu (np. większa liczba elementów, bardziej złożony obrazek lub mniejsze elementy). Dzięki temu Twoje maleństwo będzie na dobrej drodze, aby w przyszłości stać się wysoce inteligentnym dorosłym.